Πώς γιορτάζουν τα Κούλουμα στα διάφορα μέρη της Ελλάδας, αφού απολαύσουν τη λαγάνα, την ταραμοσαλάτα, τα ψαρικά, τον χαλβά και τον χαρταετό?

Στο Γαλαξίδι, το απόγευμα της Kαθαράς Δευτέρας, θυμίζει εμπόλεμη ζώνη. Ντόπιοι, χωρισμένοι σε ομάδες, μάχονται μεταξύ τους στοχεύοντας, ο ένας τον άλλον, με αλεύρι και χρωματιστή σκόνη. Η συνήθεια έμεινε στην ιστορία ως «αλευροπόλεμος» ή αλλιώς «αλευρομουτζουρώματα». Φυσικό επακόλουθο αυτού του εθίμου είναι στο τέλος το Γαλαξίδι να μετατρέπεται στην πιο… χρωματιστή πολιτεία του κόσμου.

Στη Θήβα, πραγματοποιείται την Καθαρά Δευτέρα, πιστή αναπαράσταση του Βλάχικου Γάμου. Το έθιμο ταξιδεύει στις μέρες μας από το 1830, όπου τότε οι Βλάχοι από την Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία αλλά και τη Ρούμελη, εγκατέλειψαν τη γη των προγόνων τους και μετακινήθηκαν νοτιότερα, όπου ανακάλυψαν γόνιμο έδαφος και εγκαταστάθηκαν.

Στη Μεσσήνη, το πρωί της Καθαράς Δευτέρας γίνεται η αναπαράσταση στην θέση "Κρεμάλα" της εκτέλεσης της γριάς Συκούς, μίας γερόντισσας της Μεσσήνης, . Μετά την αναπαράσταση, μπορεί κάθε επισκέπτης να "κρεμαστεί" από τους ψευτοδήμιους της κρεμάλας. Το απόγευμα πραγματοποιούνται παρελάσεις, με άρματα, μεταμφιεσμένους μικρούς και μεγάλους, χορευτικά συγκροτήματα, λαϊκά όργανα, φιλαρμονικές και στο τέλος εκφώνηση σατυρικού λόγου.

Στον Τύρναβο, άνδρες και γυναίκες συγκεντρώνονται κοντά στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, όπου παρασκευάζουν το «μπουρανί», μια σούπα από σπανάκι και ξύδι. Έπειτα, το σερβίρουν και στο τέλος του φαγητού, το γλέντι φουντώνει.  Τραγούδια, χοροί, ξεφάντωμα συνθέτουν – εκ πρώτης «αθώας» όψεως – ένα μάλλον συνηθισμένο σκηνικό για τον επισκέπτη. Το πρωτότυπο της υπόθεσης όμως είναι οι άσεμνες χειρονομίες, τα φαλλικά σύμβολα και οι βωμολοχίες που ακολουθούν.

Στην Καλή Βρύση Δράμας – όπως συμβαίνει και στη Νάουσα – αναβιώνει ο εικονικός γάμος. Σύμφωνα με το έθιμο, ο γαμπρός δολοφονείται, τις περισσότερες φορές με «δράστη» τον κουμπάρο. Ακολούθως, ανασταίνεται, σε μια κίνηση συμβολική, η οποία παραπέμπει στο Διόνυσο, ο οποίος επίσης απεβίωσε και επέστρεψε στα εγκόσμια. Παράλληλα, οι κάτοικοι μεταμφιέζονται σε «μπαμπούγερους» και κρατώντας σακίδια γεμάτα στάχτη τα εκτοξεύουν στους περαστικούς ανάβοντας τα αίματα.

Στις Σέρρες, την Kαθαρά Δευτέρα, το έθιμο του «Καλόγερου» κλέβει την παράσταση. Αρχικά, κάνουν την εμφάνισή τους οι διαβόητοι Αναστενάρηδες. Έπειτα, ακολουθούν μίμοι, οι οποίοι συνήθως συμμετέχουν και στην παραδοσιακή θεατρική ομάδα. Ο θίασος του «Καλόγερου» αποτελείται από το Βασιλιά, το Βασιλόπουλο, τον καπιστρά, τη νύφη, τη μπάμπω και το εφταμηνίτικο, τους γύφτους με την αρκούδα αλλά και τους Κουρούτζηδες και γυρνάει από σπίτι σε σπίτι, προτού όλοι οι κάτοικοι συγκεντρωθούν για να ξεκινήσει η προετοιμασία του συμβολικού αγρού για τη σπορά. Μετά, άπαντες συμμετέχουν στην αναπαράσταση του θανάτου και της ανάστασης του Καλόγερου.

Στην Παναγία της Θάσου,  αναβιώνουν κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα τα διονυσιακά μυστήρια. Τα άρματα ολοκληρώνοντας την παρέλασή τους, παρουσιάζουν σε ‘θέατρο δρόμου’ τα έμμετρα σκωπτικά τους κείμενα, τα οποία απαγγέλονται στίχο-στίχο από τον αρχηγό του άρματος και επαναλαμβάνονται ρυθμικά από τα υπόλοιπα μέλη.Ακόμα παρουσιάζονται με την ίδια πάντα διάθεση παραδοσιακοί τύπου και χαρακτήρες της Παναγίας εμπνευσμένα από τα παλιά έθιμα

Στη Σκύρο, η αρχή του Τριωδίου σημαίνει αυτόματα και την εμφάνιση του «Γέρου» και της «Κορέλας». Φιγούρες γραφικές, ντυμένα παραδοσιακά, αμφότερες γυρνούν στους δρόμους του νησιού δίνοντας ξεχωριστό χρώμα στον εορτασμό της Αποκριάς. Η ενδυμασία του «Γέρου» αποτελείται από χοντρή μαύρη κάπα, άσπρη υφαντή βράκα ενώ στη μέση του κρέμονται 2 με 3 σειρές κουδούνια, το συνολικό βάρος των οποίων μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 50 κιλά! Η «Κορέλα», η ντάμα του «Γέρου», ντύνεται με παραδοσιακά σκυριανά ρούχα. Χορεύει διαρκώς γύρω του καθώς εκείνος βαδίζει. Ακολούθως, οι ικανότεροι σωματικά από τους «Γέρους», ανεβαίνουν στο Κάστρο του νησιού. Εκεί, κτυπούν τις καμπάνες στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Την ίδια ώρα, η «Κορέλα», τραγουδάει σκυριανό σκοπό για να τον παινέψει. Σύμφωνα με μαρτυρίες των γεροντότερων στο νησί, ο «Γέρος» και η «Κορέλα», έρχονται κάθε χρόνο για να θυμίσουν στους ντόπιους κάποια θεομηνία, η οποία κατάστρεψε όλα τα ζώα του νησιού. Για το λόγο αυτό, ο τσοπάνης ζώστηκε τα κουδούνια των ζώων και ήρθε στο χωριό να ειδοποιήσει τους υπόλοιπους.

Στη Λέσβο το έθιμο των «Κουδουνάτων» τελείται στο χωριό Μεσότοπο του Δήμου Ερεσού, κυρίως από άτομα ηλικίας μεταξύ 15-40 ετών. Οι «Κουδουνάτοι» συμβολίζουν τις ψυχές πεθαμένων, που έχουν το χάρισμα να γονιμοποιούν τη γη. Άνδρες μεταμφιεσμένοι σε ζώα με ποιμενικά κουδούνια συγκεντρώνονται στην αυλή ενός σπιτιού όπου οι γεροντότεροι τοποθετούν στους νεώτερους κουδούνια που ζυγίζουν πάνω από 20 κιλά. Φορούν στο κεφάλι τους κομμένες νεροκολοκύθες, διακοσμημένες με φτερά κόκορα και γαλοπούλας. Στον λαιμό δένουν λουριά με περασμένες χάντρες και κοχύλια. Στα χέρια τους κρατούν την κουτσκούδα, ένα ξύλο- σύμβολο γονιμότητας και κατευθύνονται στον φούρνο της γειτονιάς και βάφονται με μουντζούρα. Ο Αρχικουδουνάτος είναι ο αρχηγός, που ξεχωρίζει καθώς φορά λιγότερα κουδούνια, έχει διαφορετικά χαϊμαλιά, ενώ χαμηλά στη μέση του κρέμεται ένα χοντρός βλαστός λαχανίδας με δύο μεγάλα κεφάλια σκόρδων. Βρίσκεται στην κορυφή της πομπής και φυσάει μια μπουρού για να δώσει ρυθμό στο βήμα των Κουδουνάτων, οι οποίοι στο πέρασμά τους δέχονται συνεχώς κεράσματα. Μόλις συναντηθούν στα σταυροδρόμια σχηματίζουν κύκλο πιασμένοι από τις κουτσκούδες και χοροπηδούν ρυθμικά για να δημιουργήσουν ένα συντονισμένο και δυνατό ήχο. Όταν δεν κινούνται, χτυπούν με δύναμη τις κουτσκούδες στο χώμα για να είναι γόνιμη η γη.


Στη Νάουσα, με τους χαρακτηριστικούς ήχους του ζουρνά και του νταουλιού οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες χορεύουν στα σοκάκια της πόλης, κατά ομάδες, τα λεγόμενα μπουλούκια σε όλη τη διάρκεια των Αποκριών. Οι χοροί ξεκινούν μετά την επίσκεψη στον δήμαρχο και τη απόδοση των «διαπιστευτηρίων». Οι Γενίτσαροι κατά ζεύγη ξεκινούν να χτυπούν με νευρικές κινήσεις τα νομίσματα, που έχουν στο στήθος τους. Μην ξαφνιαστείτε με τον χαιρετισμό των Γενιτσάρων, καθώς η χειραψία τους είναι κάθε άλλο παρά συνηθισμένη. Συνηθίζουν να κρατούν σταθερό το χέρι τους και να αναπηδά ολόκληρο το σώμα τους. Τις μπούλες τις υποδύονται πάντα άνδρες και όλοι έχουν καλυμμένα τα πρόσωπά τους με μάσκες. Οι στολές τους είναι τόσο περίπλοκες, που πολλές φορές αναγκάζονταν να ξεκινήσουν το ντύσιμό τους απ' το βράδυ του Σαββάτου. Την Καθαρά Δευτέρα το πρωί μαζεύονται όλοι στο σπίτι του αρχηγού και ξεκινούν τις βόλτες στις γειτονιές και τις επισκέψεις στα σπίτια με ακάλυπτο πρόσωπο, όπου τρώνε τα νηστίσιμα και πίνουν τσίπουρο και ξινόμαυρο κρασί. Το βράδυ, το τελευταίο γλέντι θα γίνει πάλι στη συνοικία Καμμένα. Αφού όλες οι Μπούλες κάνουν ένα κύκλο, θα βάλουν τον οργανοπαίκτη στη μέση, θα τον χτυπήσουν συμβολικά με την πλατιά πλευρά της πάλας στο κεφάλι και, σηκώνοντάς τον, θα του φωνάξουν «Πάντα άξιος, και του χρόνου».

Καλή Σαρακοστή!!!!


source: walking greece.gr, to vima.gr, otherside.gr